Studimi gjenetik më i gjerë i kryer ndonjëherë në Afrikën Jugore ofron njohuri mbi historinë e hershme njerëzore: Khoi-San-ët janë prandaj më të vjetër se të gjitha grupet etnike të njerëzve modernë.
 |
| (Një grua e moshuar nga fisi Khoi-San qëndron me veshje tradicionale në shkretëtirën Namib) |
Khoi-San i Afrikës Jugore i paraprijnë çdo grupi tjetër etnik të njeriut modern. Linja e tyre fisnore e ka origjinën rreth 100,000 vjet më parë. Kjo konfirmohet tani nga studimi gjenetik më i gjerë i kryer ndonjëherë në Afrikën Jugore.
Një ekip
ndërkombëtar studiuesish analizoi 2.3 milionë variante gjenetike nga 220
njerëz. Rezultati tregon se Khoi-San, që më parë quheshin bushmenë në mënyrë
diskriminuese, janë gjenetikisht unikë.
Asnjë popullatë
tjetër e njohur sot nuk e ndau veten kaq herët nga paraardhësit e të gjithë
njerëzve, raportojnë studiuesit në revistën “Science”.
Prandaj gjenomi i
tyre hap njohuri të vlefshme për proceset evolucionare që ndodhën më shumë se
100,000 vjet më parë , në një fazë që ishte vendimtare për evolucionin e
njerëzve anatomikisht modernë.
"Dallimet
gjenetike midis popullatave të Afrikës së Jugut sugjerojnë se njerëzit modernë
ndoshta nuk kanë evoluar në një vend të vetëm gjeografik," shkruajnë
Carina Schlebusch nga Universiteti Uppsala në Suedi dhe kolegët e saj.
Në vend të kësaj,
historia e hershme e njerëzimit karakterizohej tashmë nga shkrirje dhe ndarje.
“Prandaj është e mundur që njerëzit anatomikisht modernë të kenë dalë
gjithashtu nga një grup paraardhësish jo-homogjenë”, thonë studiuesit.
 |
| (Piktura shkëmbore Khoi-San në një shpellë në malet Soutpansberg në provincën Limpopo të Afrikës së Jugut) |
Vida rregulluese
gjenetike të zhvillimit njerëzor
Se si ndodhi
saktësisht hapi nga tipi njerëzor arkaik në atë modern është ende e paqartë.
Megjithatë, analiza e re e gjeneve ofron indikacione fillestare se cilët
parametra gjenetikë mund të jenë përfshirë në këtë ndryshim. Ndër variantet
veçanërisht origjinale të gjeneve të Khoi-San, studiuesit identifikuan tre
gjene që janë të rëndësishëm për zhvillimin e skeletit dhe kafkës.
Një nga këto
gjene, RUNX2, studiuesit besojnë se mund të jetë përgjegjës për disa ndryshime
anatomike midis llojeve moderne dhe arkaike të njeriut. Variantet e këtij gjeni
ndikojnë, ndër të tjera, në lakimin e ballit, formën e kraharorit dhe
kollareve, si dhe kohën në të cilën kafka mbyllet - një karakteristikë e
rëndësishme për zhvillimin e trurit.
"Një
përzgjedhje e vetëm disa gjeneve, ndoshta duke përfshirë këta kandidatë, mund
të jetë përfshirë në zhvillimin e njerëzve anatomikisht modernë,"
spekulojnë studiuesit.
Gjenet gjithashtu
hedhin dritë mbi historinë e Khoi-san
Në studimin e
tyre, studiuesit gjetën gjithashtu dallime të mëdha brenda Khoi-San. "Ka
një diversitet jashtëzakonisht të madh etnik në këtë grup. Dhe ne ishim në
gjendje të gjurmojmë disa aspekte të historisë së tyre duke përdorur
ADN-në," thotë Schlebusch.
Gjenet tregojnë
se sanët që jetojnë në Namibinë veriore dhe Angolën sot janë ndarë nga
Khoi-San-i i mbetur, siç quhet i gjithë grupi i këtyre popujve, 25,000 deri në
43,000 vjet më parë.
Gjenet zbulojnë
gjithashtu pse Nama, një fis i përhapur në Namibi, nuk jetojnë si gjuetarë dhe
mbledhës, por si fermerë të ulur, në kontrast me shumë Khoi-San të tjerë.
"Ata ndajnë një pjesë të vogël, por domethënëse të gjeneve me popujt e
Afrikës Lindore, veçanërisht me Maasai", raportojnë studiuesit.
Kjo sugjeron që
emigrantët e Afrikës Lindore sollën bujqësinë në Afrikën jugperëndimore shumë
kohë përpara se fermerët që flisnin bantu të emigronin nga Afrika
perëndimore-qendrore rreth 1500 vjet më parë.
Një nga variantet
e gjeneve ndoshta të trashëguara nga Maasai siguron që rreth gjysma e Nama ende
mund të shpërbëjë dhe tresë laktozën si të rritur, siç raportojnë studiuesit.
Në grupet e tjera Khoi-San, ky variant i gjenit ndodh vetëm në dhjetë përqind
të popullsisë.
Comments