Nga erdhën dinozaurët e parë?

Ku ishin dinozaurët e parë? Një ekip hulumtues ka një ide të re se ku në Tokë të kërkojnë fosilet më të vjetra për të zbuluar origjinën e dinozaurëve.

 

Fosilet më të vjetra të dinozaurëve të njohur datojnë rreth 230 milionë vjet më parë dhe janë gjetur në vende të tilla si Brazili, Argjentina dhe Zimbabve. Megjithatë, një ekip hulumtues dyshon se mbetjet e dinozaurëve më të hershëm mbeten të pazbuluara në Amazon dhe rajone të tjera ekuatoriale të Amerikës së Jugut dhe Afrikës.

 

Ata e bazojnë tezën e tyre në faktin se ndryshimet midis fosileve të zbuluara deri më tani tregojnë se dinozaurët kishin evoluar tashmë për disa kohë. Ekipi arriti në përfundimin se dinozaurët më të hershëm ndoshta e kishin origjinën në një rajon të nxehtë ekuatorial në gjerësi të ulët gjeografike në atë që atëherë ishte superkontinenti Gondwana - një zonë që sot përfshin Amazonën, Pellgun e Kongos dhe Saharanë.

 

Origjina e paqartë

Dinozaurët janë hulumtuar tërësisht. Megjithatë, ekspertët nuk e dinë ende se nga kanë ardhur. Fillimisht, dinozaurët e hershëm ishin shumë më të shumtë se kushërinjtë e tyre zvarranikë. Këto përfshinin paraardhësit e krokodilëve, pseudosuchians (llojet e të cilëve arrinin deri në dhjetë metra gjatësi) dhe pterosaurët, disa prej të cilëve ishin aq të mëdhenj sa avionët luftarakë të sotëm.

 

Në të kundërt, dinozaurët më të hershëm ishin shumë më të vegjël se pasardhësit e tyre. Ata ishin më shumë në madhësinë e një pule apo një qeni. Ata ecnin me dy këmbë dhe shumica prej tyre ndoshta ishin omnivorë. Pasi shpërthimet vullkanike 201 milionë vjet më parë zhdukën shumë nga të afërmit e tyre zvarranikë,  dinozaurët u bënë speciet dominuese në Tokë.

 

Lidhja e mundshme midis pterosaurëve 

Të parët prej tyre ishin përshtatur mirë me mjediset e nxehta dhe të thata. Mbi të gjitha, sauropodët (dinozaurët me katër këmbë) – të cilët më vonë përfshinin dinozaurët me qafë të gjatë si Brontosaurus dhe Diplodocus – vazhduan të jetonin në këtë klimë të ngrohtë.

 

Në të kundërt, theropodët (dinozaurët me dy këmbë) dhe ornithischia (dinozaurët me sqep ) mësuan të gjeneronin nxehtësinë e trupit të tyre dhe kështu ishin në gjendje të vendoseshin në zona më të ftohta, duke përfshirë polet e tokës.

 

Megjithatë, asnjë kockë ornithischian nuk është gjetur në fosilet më të hershme të njohura. Silesauridae - një kushëri i dinozaurëve, por jo një dinozaur vetë - mund të kenë qenë paraardhësit e dinozaurëve me sqep, sipas ekipit hulumtues.

 

Studimi u publikua në revistën “Current Biology” më 23 janar 2025.